Η μάθηση της αυτοβελτίωσης
Οι προϋποθέσεις επιτυχημένης μάθησης περιλαμβάνουν συναισθηματικούς παράγοντες, οι οποίοι επηρεάζουν τη μάθηση και παίζουν σημαντικό ρόλο στην επίτευξη των μαθησιακών στόχων. Η προσοχή, η συγκέντρωση και η επιμονή επηρεάζονται από τα κίνητρα μάθησης. Όταν κάποιος ενδιαφέρεται για κάτι, και εργάζεται έχοντας ένα διακριτό στόχο, έχει καλές προοπτικές να τον επιτύχει. Αντίθετα, ο φόβος της αποτυχίας ή η επιδίωξη μάθησης χωρίς την ύπαρξη ενδιαφέροντος δεν αναμένεται να φέρουν καλά αποτελέσματα. Όποιος πιστεύει στον εαυτό του και στις δυνατότητές του, μαθαίνει γρηγορότερα και αποδίδει καλύτερα.
Μερικά παραδείγματα:
Προσανατολισμός στην αποτυχία | Προσανατολισμός στην επιτυχία |
| Ανάγκη για αποφυγή της αποτυχίας | Ανάγκη για υψηλή επίδοση |
| Αναμονή αποτυχίας | Αναμονή επιτυχίας |
| Φόβος αποτυχίας | Ελπίδα επιτυχίας |
| Αρνητική συναισθηματική κατάσταση | Θετική συναισθηματική κατάσταση |
| Η επιτυχία γίνεται αντιληπτή ως τύχη και σύμπτωση | Η επιτυχία γίνεται αντιληπτή ως αποτέλεσμα ικανότητας. |
| Η αποτυχία εξηγείται ως επιβεβαίωση της ανικανότητας | Η αποτυχία γίνεται αντιληπτή ως ατυχία ή ως σύμπτωση ή ως κάτι που μπορεί να διορθωθεί |
Στάση απέναντι στη μάθηση
Όλοι μας έχουμε συλλάβει τον εαυτό μας να κάνει διάφορες σκέψεις, εκτιμήσεις
και προβλέψεις . Όταν αυτές οι κρίσεις επαναλαμβάνονται συχνά, όταν δηλαδή το άτομο τις αναφέρει στον εαυτό του πολλές φορές, αυτές τείνουν να γίνουν πραγματικότητα υπό τη μορφή μιας «αυτοεκπληρούμενης προφητείας». Είναι σημαντικό να μάθει κανείς να αναγνωρίζει αυτές τις αρνητικές και, πολλές φορές, παράλογες σκέψεις-προτάσεις, δηλαδή αυτά που λέει στον εαυτό του, να τα αναλύει και να προσπαθεί να τα αντικαταστήσει με άλλα, που θα είναι πιο θετικά και πιο ρεαλιστικά.
Επιδίωξη είναι η απόκτηση ρεαλιστικής αυτοεκτίμησης και υγιούς εμπιστοσύνης στον εαυτό μας. Είναι επίσης σημαντικό να αναλάβουμε την ευθύνη του εαυτού μας, η οποία γίνεται ορατή μέσω της υπευθυνότητας και της προσωπικής αυτονομίας:
«Ξέρω τι θέλω. Οι σπουδές μου είναι δική μου υπόθεση. Τα εμπόδια τα αντιλαμβάνομαι ως προκλήσεις και δεν επιτρέπω σε τίποτα να με κάνει να παρεκκλίνω από το στόχο μου. Για να πετύχω όμως αυτό το στόχο, είμαι έτοιμος να θυσιάσω κάποια πράγματα.»
Η αδυναμία να αναλάβουμε την ευθύνη του εαυτού μας οδηγεί στην αυτολύπηση, στην απομάκρυνση από την πραγματικότητα, στην αναίρεση και στην παραίτηση:
«Πρέπει, αλλά δεν μου αρέσει να εξαναγκάζομαι. Πρέπει να διαβάσω. Αφού δεν έχω καμία όρεξη, γιατί να ταλαιπωρώ τον εαυτό μου;»
Μερικά παραδείγματα:
Αρνητικές προτάσεις | Θετικές προτάσεις |
| Πρέπει να αναγκάσω τον εαυτό μου να διαβάσει | Έχω έναν ξεκάθαρο στόχο και θέλω να τον πετύχω. Μόνο η μελέτη θα κάνει το στόχο μου πραγματικότητα |
| Εάν δεν κάνω τίποτα, είμαι ένας άχρηστος | Έχω τη δική μου αξία, άσχετα από το τι θα καταφέρω τώρα |
| Πρέπει να διαβάσω | Θέλω να διαβάσω |
Παθητικές στάσεις | Ενεργητικές στάσεις |
| Αποφυγή | Συνέπεια |
| Αβεβαιότητα | Βεβαιότητα |
| Παραίτηση | Αγωνιστικότητα |
| Γκρίνια | Αισιοδοξία |
| Πρέπει | Θέλω |
Οι θετικές εσωτερικές στάσεις δεν επηρεάζουν μόνο τη διαδικασία της μάθησης,
αλλά μπορούν να αλλάξουν και όλη τη ζωή μας μέσω ενός διαφορετικού τρόπου σκέψης.
Συνοπτική σύγκριση
Αρνητική μαθησιακή στάση | Θετική μαθησιακή στάση |
| Απαισιόδοξη: «Δεν με θεωρώ τόσο ικανό» | Με αυτοπεποίθηση: «Με θεωρώ τόσο ικανό» |
| Άσκοπη, χαοτική: «Δεν ξέρω πώς» | Ενσυνείδητη: «Ξέρω τι θέλω» |
| Πλασματική: «Εάν μελετήσω την ύλη μια φορά, αρκεί για να την κατέχω» | Ρεαλιστική: «Επαναλαμβάνω την ύλη μέχρι να τη μάθω» |
| Με αβεβαιότητα: «Δεν ξέρω αν θα καταφέρω να τα μάθω» | Με αυτοπεποίθηση: «Θα καταφέρω να μάθω την ύλη» |
| Νευρική, χωρίς συγκέντρωση: «Οι σκέψεις μου τρέχουν κάπου αλλού, έχω κολλήσει» | Ήρεμη και με συγκέντρωση: «Δεν αφήνομαι να αποσυγκεντρωθώ» |
| Παραίτηση: «Δεν βγάζει πουθενά» | Αγωνιστικότητα: «Αγωνίζομαι να επιτύχω τους σκοπούς μου» |
| Ασυνέπεια: «Σήμερα δεν έχω όρεξη» | Συνέπεια: «Θα διαβάσω ακόμη και αν δεν έχω όρεξη» |
| «Έτσι κι αλλιώς δεν θα τα καταφέρω» | «Θέλω να τα καταφέρω και, αν προσπαθήσω, θα τα καταφέρω» |
| «Με περιμένουν τα χειρότερα» | «Τα καλύτερα είναι μπροστά» |
| «Δεν γίνεται τίποτε» | «Τα πάντα είναι στο χέρι μου» |
| «Όλα τελείωσαν» | «Όλα αρχίζουν» |
Να θυμάσαι:
«Κάθε άνθρωπος που φτάνει πάνω από ένα συνηθισμένο επίπεδο,
έχει λάβει δύο εκπαιδεύσεις:
τη μία από τους δασκάλους του
και την άλλη -πιο προσωπική και πιο σημαντική-
από τον εαυτό του»